یکی از مهمترین آثار تاریخی شهرستان هوراند قلعه تاریخی پشتاب با قدمتی سه هزار ساله با طبیعت محصور کننده آن است. این قلعه در بین اهالی منطقه به پیشتو معروف است. یکی از قلاع کوهستانی استان آذربایجان شرقی در شمال غرب ایران است. این قلعه در حدود ۵۰ کیلومتری شهرستان اهر و ۱۲ کیلومتری جنوب شهرق شهرستان هوراند بر فراز کوه هشته قرار گرفته است.
تنها راه دسترسی به قلعه وجود ۲۲۰ پلکان سنگی موجود در بخش شمالی است. برخی فضاهای مورد نیاز قلعه از جمله پلکان ها، کانال های آب، برخی فضاهای طاقچه مانند و… از دل سنگ تراشیده شده است. برخی دیگر از فضاها همچون محلهای اقامتی توسط مصالحی چون آجر با ملات ساروج اجرا شده است. قدمت اولیه آن به هزاره اول قبل از میلاد می رسد. که در دوران های ساسانی و قرون میانی اسلامی هم استفاده شده است.
تاریخ قلعه پشتاب هوراند
در دیوار بناها و ساختمانها سنگهای لاشه ای و ملاط گل رس و ساروج و مقداری آجربه کار رفته است. آثار به دست آمده از سفالهای بدون نقش و نگار و قدیمی نشان می دهد که این قلعه در اوایل تسلط اسلام بر منطقه ارسباران و قراداغ ساخته شده است. سبک بنا و علت به وجود آمدن این قلعه، شبیه قلعه بابک کلیبر بوده است. از این قلعه به هنگام دفاع و نبرد با اعراب حاکم بر منطقه، استفاده نظامی به عمل می آمد. در حال حاضر دیواره ها و پلکانهای قلعه پشتو نیمه ویران شده است و ورود به قلعه را دشوارتر کرده است.
علاوه بر اهمیت قلعه پشتاب هوراند، در اطراف آن طبیعت بسیار زیبا و بی نظیری را می توان مشاهده کرد. دره عباس آباد هوراند که از مسیرهای گردشگری تعریف شده و در ضلع شرقی این قلعه واقع شده است. این دره زیبا دارای باغات میوه و مناظر زیبای طبیعی بسیار زیباست.
همچنین در ادامه این دره در بستر رودخانه قره سو سنگ نگاره های تاریخی جذابی با نقوش انسانی و حیوانی با قدمتی چندهزارساله به شکل پراکنده قرار گرفته است، که خود از دیدنیهای ارزشمند منطقه می باشد.
منبع: مجله گردشگری تابان، اردیبهشت ۹۵
