استان چهارمحال و بختیاری در منطقه زاگرس میانی قرار گرفته است و به همین دلیل از تنوع گیاهی و جانوری بسیار خوبی برخوردار است. استان چهارمحال و بختیاری با برخورداری از طبیعت بکر و خدادادی دارای ۱ پارک ملی، یک اثر طبیعی ملی و همچنین ۵ منطقه حفاظت شده با مساحت حدود ۱۵۵ هزار و ۸۴۴ هکتار و همینطور ۲ منطقه شکار ممنوع به مساحت ۵۱ هزار و ۷۲۴ هکتار است. مناطق حفاظت شده چهارمحال و بختیاری جزو بکرترین مناطق طبیعی در غرب ایران است.
مناطق حفاظت شده چهارمحال و بختیاری
- منطقه تنگ صیاد
- منطقه حفاظت شده سبزکوه
- منطقه حفاظت شده قیصری
- منطقه حفاظت شده هلن
- اثر طبیعی لاله واژگون
منطقه تنگ صیاد
این مجموعه که ۲۷۰۰۰ هکتار وسعت دارد در سال ۱۳۵۲ به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام شده است. بین دو شهرستان شهرکرد و بروجن واقع شده و فاصله آن تا مرکز استان، ۱۵ کیلومتر است. ۴۲ دهنه چشمه در این منطقه وجود دارد، که ۳۸ دهنه از آنها دارای آبدهی دائمی هستند. وجود چشم اندازها، مناظر مختلف و بدیع که حاصل وجود اکوسیستم کوهستان است، تفریحات و ورزش های پرتحرکی همچون کوه نوردی، صخره نوردی، پرنده نگری و … و نیز دسترسی آسان به جاده آسفالته از دیگر قابلیت های منطقه از نظر گردشگری است. این منطقه زیستگاه پلنگ، كل و بز است که دارای جمعیت قابل توجهی هستند. از دیگر جانوران منطقه میتوان گرگ، روباه، شغال، كفتار، پرندگانی همچون كبک دری، كبك چیل و عقاب را نام برد.
منطقه طبیعی سبزکوه
این منطقه قبل از سال ۱۳۶۵ به صورت آزاد مورد حفاظت قرار می گرفت در حال حاضر به دلیل وجود شرایط مناسبی چون گونه های گیاهی و جانوری غنی و منحصر به فرد به منطقه شکار ممنوع تبدیل شد. منطقه سبزکوه، یک منطقه کاملا کوهستانی است که از شمال، به ارتفاعات کوه کلار و تالاب گندمان، از شرق به روستای سرپیر و سپس به ارتفاعات کوه دودلو، از جنوب به دشت خانمیرزا و روستاهای برجویی، کلامویی، مرادان و از غرب به رودخانه ارمند، دوپلان و سپس به منطقه حفاظت شده جنگلی هلن منتهی می گردد. آبشار تنگ زندان، رودخانه نمک، رود ارمند، پوشش جنگلی و جنگل های بلوط، کوه نوردی ، صخره نوردی، پیاده روی و تماشای حیات وحش از قابلیت های گردشگری منطقه است.
منطقه کوهستانی قیصری چهارمحال و بختیاری
وسعت این منطقه که در شهرستان های کوهرنگ و اردل واقع است ۹۸۰۰ هکتار است و در سال ۱۳۸۰ به عنوان منطقه شکار ممنوع و سپس در سال ۱۳۸۶ منطقه حفاظت شده اعلام شد. این منطقه در ناحیه اقلیمی کوهرنگ با تابستان های معتدل و خشک و زمستان های بسیار سرد قرار دارد. حدود ۸۰ درصد منطقه در شهرستان کوهرنگ و حدود ۲۰ درصد آن در شهرستان اردل قرار دارد. منطقه حفاظت شده قیصری از نظر توپوگرافی کاملا کوهستانی است به نحوی که حداکثر ارتفاع منطقه در قله تومن (احمد لیوه) به ۳۵۵۳ متر و حـداقـل آن در مـحل پل دشتک ۱۸۰۰ متر ارتفاع از سطح دریا را دارا می باشد .
این منطقه به دلیل داشتن ارتفاعات بلند (۳۵۵۳ متر) و دره های نیمه عمیق (۱۸۰۰ متر) دارای تنوع گیاهی بالایی می باشد. گونه های گیاهی مهم منطقه عبارتند از: گون، کنگر، گل حسرت، گل ماهور. گونه های درختی و درختچه ای منطقه عبارتند از: شیر خشت، ارژن، گز، نسترن، کیکم، آلبالوی وحشی، ریا، تمشک، ارس. گونه های شاخص جانوری: منطقه حفاظت شده قیصری محل گدار کبک و زیستگاه زمستانه کل و بزاست. قرار گرفتن منطقه در موقعیتی که می تواند وحوش سرگردان پیرامون را به طرف خود جلب و نگه دارد یکی از شاخص ترین و مهمترین فاکتورهای انتخاب این منطقه بعنوان شکار ممنوع و پس از چند سال ارتقا به منطقه حفاظت شده بوده است.
منطقه حفاظت شده هلن
این منطقه استان چهارمحال و بختیاری در حدود ۲۰ کیلومتری جنوب شهر ناغان و در حدود ۱۱۰ کیلومتری جنوب شهر شهرکرد واقع شده است و از لحاظ تقسیمات کشوری در محدوده شهرستان های اردل، لردگان و کیار قرار دارد، سیمای طبیعی منطقه کوهستانی با دیواره های صخره ای بلند و صعب العبور و دره های پرآب و عمیق است که در اغلب نقاط آن پوشش جنگلی از نوع بلوط غرب قابل مشاهده است.
حداکثر ارتفاع منطقه در کوه بزمنی به ارتفاع ۳۲۲۵متر و کمترین آن در محل عبور رودخانه کارون در جنوب شرق منطقه به ارتفاع ۱۰۵۶ متر است. اقلیم منطقه در زمستان سرد و نیمه مرطوب است که در تابستان ها گرم و نیمه خشک می شود. میانگین بارش سالانه در منطقه حدود ۴۰۰ تا ۸۰۰ میلیمتر و میانگین دمای سالانه در حدود ۲/۱۴سانتیگراد است.
از منابع آبی مهم منطقه می توان علاوه بر رودخانه کارون از دوپلان تا ارمند و رودخانه چشمه سرخون در سه طرف منطقه، تعداد زیادی چشمه از جمله چشمه بادره ده کهنه، چشمه آب گلور، چشمه آب سفید، چشمه تاگک، چشمه گردک، چشمه شن شه پیر و … اشاره کرد.
پوشش گیاهی و جانوری منطقه هلن:
پوشش گیاهی: در منطقه هلن، تعداد ۳۹۲ گونه گیاهی از ۶۷ خانواده و ۲۶۷ جنس شناسایی شده است. وجود این تعداد گونه در این وسعت، نشان دهنده تنوع و غنای گونه ای بالا در منطقه می‌باشد. از این تعداد گونه گیاهی در حدود ۱۶۴ گونه آن دارویی می باشد که نشان‌دهنده پتانسیل بالای منطقه در امر تولید گیاهان دارویی است. ۶۸ گونه از کل گیاهان موجود در منطقه در لیست گیاهان در خطر انقراض قرار دارند.
گونه های جانوری: پستانداران: بزوحشی، خرس قهوه ای، گرگ، گراز، شغال، روباه معمولی، تشی، خرگوش، هامستر دم دراز زاگرسی، جرد ایرانی، برخی از انواع خفاش . پرندگان: عقاب طلایی، سارگپه پابلند، شاهین، دلیجه، کبک، شاه بوف، جغد جنگلی، مرغ حق، دارکوب سبز، جی جاق، پری شاهرخ، سینه سرخ، سینه سرخ ایرانی، سنگ چشم سرحنایی، سسک درختی بزرگ و ….
به جز این مناطق حفاظت شده چهارمحال و بختیاریکه در بالا پرداختیم می توان اثر طبیعی لاله واژگون را در منطقه مورد اشاره نام برد که دارای پتانسیل بالای گردشگری می باشد.
