قله

قله های سهند و کیامکی مهم ترین ارتفاعات استان آذربایجان شرقی می باشند. ارتفاع کوه سهند از سطح دریا ۳۶۹۵ متر می‌باشد. مخروطی بسیار پهن و گسترده دارد که از توف‌ها و خاکسترهای فوران تشکیل گردیده و بر اثر آب‌های جاری دره‌های تنگی در آنها ایجاد شده است.

• قله های سهند
• قله کیامکی

در صورت برنامه ریزی برای صعود این قله در فصول مختلف با کفش، کوله و سایر وسایل کوهنوردی مناسب اقدام نمایید تا از کوهنوردی ایمن لذت ببرید.

قله های عمده رشته کوه سهند

سهند در زمره کوه‌های رشته کوه‌های البرز است که در شمال مراغه و از غرب به شرق کشیده شده است. بلندترین قله آن کمال یا قوچ گلی داغی نام دارد که ۳۷۱۰ متر ارتفاع دارد. سهند و جام دو قله به هم چسبیده این رشته کوه می‌باشند.

سهند در تمام سال پوشیده از برف است. دامنه‌های سهند در طول سال پوشیده از گل و ریحان و لاله واژگون است.

کوهستان سهند بعد از سبلان یکی از بزرگترین و مهمترین برجستگی‌های آذربایجان و از معروفترین کوه‌های آتشفشان و خاموش ایران است که در ۵۰ کیلومتری جنوب تبریز و ۴۰ کیلومتری شمال مراغه قرار گرفته است.

قله منفرد و آتشفشانی خاموش سهند در میان جلگه آذربایجان قد برافراشته است این کوهستان آتشفشانی خاموش شبیه آرارات و البرز و سبلان بوده خط فاصل بین دو توده خروجی البرز و توده ارمنستان به وجود آمده است.

ارتفاع متوسط سهند ۱۴۰۰ تا ۲۲۰۰ متر بوده که در آن بریدگی‌های سخت، دامنه‌هائی با شیب تند با تنگه‌های باریک و رشته کوه‌ها کشیده شده در موازات یکدیگر به وجود آمده است.

در این تنگه‌های کوهستانی رودخانه‌های پر آبی به سوی دو آبگیر عمده آذربایجان یعنی دریاچه ارومیه و دره قزل اوزن جریان دارند.

جهت رشته کوه‌های سهند اکثراً شرقی – غربی است ولی در مجموع کوه‌های سهند به صورت شعاعی در جهت مساوی کشیده شده‌اند.

حد شرقی سهند، شهرستان هشترود تا دره قزل اوزن و حد غربی آن سواحل شرقی دریاچه ارومیه می‌باشد.

قله کمال بلندترین قله سهند

قله کمال یا قوچ گلی بلندترین کوه این مجموعه و استان آذربایجان شرقی محسوب میشود. مسیر صعود به این کوه از کنار پیست اسکی سهند در ارتفاع ۳۰۰۰ متری می توان آغاز نمود. این پیست در جنوب تبریز و در فاصله حدودا سی کیلومتری آن قرار دارد که بعد از گذر از روستای آیرانق احداث شده است. مسیر صعود نیز دارای پاکوبی مشخص است که از روی یال شمال شرقی به قله میرسد. همچنین از روی این قله می توان سایر قلل رشته کوه سهند مانند جام و سهند را نظاره کرد.

قله کیامکی

کوه کیامکی به ارتفاع ۳۳۴۷ متر از سطح دریا می باشد . یکی از قلل زیبا و سرسبز کنار رودخانه مرزی ارس می‌باشد. و در گویش محلی به کمکی داغ یا کمچی داغ شهرت دارد. کیامکی داغ در منطقه ارسباران و روی سلسله کوه قره داغ واقع شده و ۲۲۰ کیلومتر طول و بین ۳۰ تا ۶۵ کیلومتر عرض دارد. این سلسله جبال از کوه‌های آرارات در غرب شروع و تا کوه‌های طالش در شرق منطقه آذربایجان ادامه دارد. دامنه‌های شمالی این ناحیه پوشیده از جنگل و مراتع سرسبز بوده و دامنه‌های جنوبی آن را مراتع و چمنزارها تشکیل می‌دهند. که ییلاق ایلات و عشایر جلگه مغان می‌باشد. در شمال آن رود ارس که پر آب‌ترین رودخانه در آذربایجان محسوب می‌شود از کوههای مین گول داغ (هزار برکه) کشور ترکیه سرچشمه می گیرد. و پس از طی مسافتی حدود ۴۶۰ کیلومتر مرز بین ایران و ارمنستان و جمهوری آذربایجان به دریای خزر می‌ریزد.

مشخصات جهت صعود به قله کیامکی :

این قله از نظر مسیر صعود جزو سخت‌ترین کوههای آذربایجان می‌باشد که دارای شیب بسیار تندی می‌باشد که هم موقع بالا رفتن و هم موقع پائین آمدن باعث مشکلاتی برای کوهنوردان می‌شود. از جهتی دیگر چون منطقه از نظر ارتفاع در منطقه پستی قرار گرفته (حدود ۱۰۰۰ متر از سطح دریا) لذا ارتفاع صعود از مبدأ حرکت مسیر، نسبتاً طولانی می‌شود.

رشته کوه میشو داغی آذربایجان شرقی :

میشو نام یکی از رشته کوه های استان آذربایجان شرقی است که حد فاصل شهرستان شبستر و شهرستان مرند است. بلندترین قله آن علی علمدار با ارتفاع ۲۸۵۵ متر می‌باشد. پیست اسکی یام در دامنه شمالی میشوداغی در کنار بزرگراه تبریز-مرند واقع شده است.

کوه میشو  در شمال دریاچه ارومیه قرار دارد و جلگه تبریز و دریاچه ارومیه را از جلگه مرند جدا می‌کند. کوه میشو یکی از جذابترین و زیباترین کوههای ایران و منطقه اذربایجان به شمار می‌رود. شهرستان مرند در دامنه شمالی و شهرستان شبستر در دامنه جنوبی این رشته کوه قرار دارد. از قله های معروف این رشته کوه قله‌های فلک ، قله گوی زنگی ، قله علی علمدار، قله شانجان ، قله اوزن ینل ، قله کوسا بابا و قله قره بئله می‌باشند. فلک داغی در ۵۵ کیلو متری غرب تبریز و در قسمت جنوبی  جاده مرند – تبریز قرار دارد. نیم ساعت  از جاده اصلی مرند – تبریز تا ابتدای منطقه صعود با پیاده روی زمان نیاز دارد. مختصات یکی از نقاط ابتدای منطقه عمومی  صعود به ۰۵۶۹۳۸۶  s ۳۸ و  ۴۲۴۳۴۵۴ در سیستم مختصات UTM  می‌باشد، فلک داغی با ارتفاع ۲۸۴۷ متر معروفترین قله رشته کوههای میشو می‌باشد. و صعود به آن از استقبال بیشتری برخوردار می‌باشد. در تمام فصول سال کوهنوردان به این قله صعود می‌کنند.

منطقه حفاظت شده میشو:

منطقه میشو داغی یکی از مناطق حفاطت شده و شکار ممنوع می باشد. در سمت شمال پارک و تالاب بین‌المللی دریاچه ارومیه و جنوب منطقه حفاظت شده مراکان و منطقه شکار ممنوع یکانات قرار دارد. با توجه به تنوع گیاهی فراونی آن، وجود حدود ۳۸۵ گونه گیاهی در یک منطقه نسبتاً محدود،به عنوان ذخیره ژنتیکی جهان محسوب می شود.

با توجه به دارا بودن تنوع گیاهی بالا و گونه‌های کمیاب گیاهی دراین منطقه حفاظت از زیست بوم گیاهی آن و جلوگیری از تخریب گیاهان، اهمیت ویژه‌ای در حفظ زیست بوم‌های منطقه آذربایجان دارد.

کوه میشو (دامنه میشو) از جاذبه های بسیار دیدنی روستای کندرو استان اذربایجان شرقی می‌باشد.

قندیل یکی از کوهستان‌های رشته کوه زاگرس و از پربرف‌ترین کوه‌های ایران با یخچالهای طبیعی است که در مرز ایران و عراق قرار دارد. بخشی از این کوهستان در شهرستان پیرانشهر است. رودخانه زاب کوچک از این کوهستان سرچشمه می‌گیرد. صعود به این قله‌های بلند به دلیل مسائل امنیتی به راحتی مقدور نیست.

تقسیم بندی جغرافیایی کوهستان قندیل

• فهرستی از قله‌های این کوهستان به قرار زیر است:

• که و کز بلندترین قله با ۳۸۰۰ متر ارتفاع در کردستان ترکیه
• سیاه کوه با ارتفاع حدود ۳۵۰۰ متر در بین شهرستان اشنویه و پیرانشهر
• چیخی ده‌رێ (چیخی دَرِ) در قسمت جنوبی سیاه کوه به سمت پیرانشهر با ارتفاع ۳۶۱۱ متر و بلندترین قله کوهستان قندیل در خارج از ترکیه
• هلگورد در پشت کوه چیخی ده‌رێ در داخل خاک کردستان عراق با ارتفاع ۳۶۰۷ متر
• قندیل و حاجی ابراهیم در قسمت جنوب غربی پیرانشهر در نوار مرزی ایران و عراق
  • قندیل دارای دو قله قندیل بزرگ و کوچک است، قندیل بزرگ با ارتفاعی در حدود ۳۴۸۰ متر دارای دیواره‌ای به ارتفاع ۴۵۰ متر و جزء دیواره‌های بلند کشور است که به علت ناامن بودن منطقه، مسیر کاملی بر روی آن وجود ندارد و قله قندیل کوچک با ارتفاعی کمتر در کنار قندیل بزرگ واقع شده‌است که البته قله دیگری در وسط قله قندیل بزرگ و قندیل کوچک به نام قله شخ شَرو وجود دارد.
  • قله حاجی ابراهیم با ارتفاعی در حدود ۳۵۹۰ در طرف دیگر قله قندیل بزرگ واقع شده‌است.

کوه‌پیمایی

برنامهٔ قندیل ۴ روزه بوده و زمان رفت و برگشت آن ۴۸ ساعت (۱۷ ساعت پیاده‌روی مفید) وقت لازم دارد. این کوه پناهگاه ندارد و پیرانشهر و روستاهای اطراف آن برای صعود شناخته شده‌اند. یخچال‌های این کوه از ارتفاع ۲۸۰۰ آغاز می‌شود.

موقعیت قله

تک قله مرتفع چهل مرد شهیدان بر روی یک خط الرأس شمالی – جنوبی قرار گرفته که از سمت شمال پس از یک قله ۳۰۲۴ متری بدون نام به قله ۳۴۰۰ متری مرتفع بره عزدمی رسد. و سپس سایر ارتفاعات منطقه متصل می شود.قله زیبای کوه شهیدان، با نام چهل مر شهیدان که از قرار معلوم تعدادی از شهیدان ۱۴ قرن پیش در اینجا مدفون هستند. قله آن زیارتگاه و مکان مقدس محسوب می شود.
قله چهل مر شهیدان قله ای است سترگ، مقدس و با تنوع یخچالی که دامنه های آن شاهد رودخانه های خروشان و چشمه های پرآب هستند.

نکته مهم

قبل ازصعود به قلل منطقه حتماً با هئیت کوهنوردی آذربایجان غربی هماهنگی لازم را انجام دهید. بدون این هماهنگی و استفاده از راهنمائی های ارزنده این هئیت به واسطه قرار گرفتن ارتفاعات بر روی نوار مرزی هرگز وارد منطقه نشوید.

دسترسی و صعود به قله

از طریق جاده ارومیه – زیوه خود را به سه راهی راژان در دشت ترگور و روستای کای که در گویش محلی کویی نام دارد، برسانید. این روستا تقریباً در ۳۵ کیلومتری جنوب غربی ارومیه قرار دارد. بیشتر مینی بوس های دشت ترگِور از ترمینال جنوب ارومیه حرکت می کنند. اما می توان توسط سواری و جیپ های کرایه ای که در دروازه بازارباش می ایستند نیز به راحتی خود را به سه راهی راژان یا روستای کای رساند.
به روستای کای و سپس به روستای ییلاقی جرمی که در انتهای دره ای به همین نام قرار گرفته است و مبدا صعود به قله محسوب می شود، می رسید.
از طریق کمره قله سه سووبر به ادامه مسیر پرداخته می شود. در خلال این راه قله چهل مرشهیدان به خوبی در غرب دیده می شود.

در اینجا قصد داریم به معرفی کوه های معروف و کوهنوردی برای دسترسی به قلل آن در استان آذربایجان غربی بپردازیم:

۱. کوه اورین بزرگ به عنوان بلندترین قله استان

۲.کوه چهل مر شهیدان ارومیه

۳. کوهستان وسیع قندیل و قلل معروف آن

۴. خط الراس شرقی- غربی شامل قله های زیارت. بزسینا .دالامپر و ….

۵.کوهستان و قله بلقیس

اورین بزرگ

چک کردن آب و هوای کوه:

https://havakouh.com/avarin/3622

کوه اورین با ارتفاعی در حدود ۳۶۲۳ متر بلندترین کوه شهرستان خوی (بام خوی) و بلندترین قله استان آذربایجان غربی و هیجدهمین کوه بلند ایران، در شمال غربی ترین نقطه از این شهر با ۴۲ کیلومتر فاصله و در حدفاصل بخش صفائیه و قطور در مختصات جغرافیایی به طول ۳۳٫۴۴ و عرض جغرافیایی ۳۳٫۳۸ واقع گردیده‌است.

مسیر دسترسی و صعود

برای رفتن به این کوه باید از روستای پسک عبور نمود. پس از طی جاده‌ای خاکی نرسیده به روستای بدلان به طرف سر بالایی حرکت باید کرد. این سربالایی تا رسیدن به روستای حصار ادامه دارد؛ که حدود ۱۷ کیلومتر است. در این مسیر پیچ تند و سنگلاخی به نام گچی قیران (بز کشنده) وجود دارد که صعب العبورترین پیچ مسیر است. طبیعت روستای حصار بسیار بکر و کوه‌هایش پوشیده از علف و گیاهان سر سبز و مرتعی بسیار زیبا برای دام است. اتوموبیل خود را در مدرسه این روستا پارک کرده و یک کیلومتر پیاده باید سمت پناهگاه حرکت کنید. این پناهگاه مجهز به تخت خواب و یخچال و گاز و وسایل پخت و پز می‌باشد که به‌طور کلی سوییت کاملی است. تا پاسی از شب کوهنوردان در چله تابستان (بویژه پنج شنبه شب‌ها) با نشستن در کنار آتشی که از سرما روشن می‌کنند. با صرف چای دودی، لحظات پر خاطره‌ای برای خود خلق می‌کنند. اختلاف دما در اورین با شهر بین ۷ تا ۱۰ درجه است.

ویژگی های مسیر صعود:

صعود به آن هموار بوده و مسیر صخره‌ای در راه صعود وجود ندارد. در مسیر صعود رودها و جویبارهای زیبایی که از ذوب برف‌های اورین ایجاد شده‌اند به همراه دشت‌های آلاله و بابونه بسیار شیرین و گوارا است که رنج صعود را از انسان دور می‌کند. می‌دانیم که استان آذربایجان غربی سومین استان پرآب کشور است . اکثر نزولات آسمانی این استان از رطوبت دریای سیاه در شمال ترکیه ناشی می‌شود. در بهار و تابستان، بعد از اذان ظهر احتمال بارندگی در اورین بسیار زیاد است؛ و بهتر است بدانیم در مسیر و قله هیچ سر پناهی وجود ندارد. بنابراین کوه نوردان حرفه‌ای شب را در پناهگاه اقامت و در سپیده دم به سمت قله حرکت می‌کنند. و سعی می‌کنند کاوری از پلاستیک برای سر خود در کوله پشتی داشته باشند. فاصله بین پناهگاه تا قله ۱۳ کیلومتر است که ۴ساعت زمان نیاز دارد؛ و با احتساب زمان یک و نیم ساعت برگشت و ۲ ساعت استراحت در قله بین ۷ تا ۸ ساعت، یعنی یک روز کامل کاری اداری زمان نیاز دارد. در ارتفاعات حوضچه‌های زیبایی دیده می‌شود؛ که به آن «گل» در زبان محلی گفته می‌شود. در کنار پناه گاه، معبر تنگ و خطرناکی قرار دارد که مسیر ایلات روستای قیل لی است که می‌تواند شما را تا ارتفاع ۳۰۰۰ متر، کنار دامنه و حوضچه اورین برساند. طول این مسیر ۷ کیلومتر است رانندگی در این مسیر بویژه در بارندگی بسیار خطرناک است و باید از خودروهای شاسی بلند مثل لندرور جیب  و… استفاده کرد. رانندگی در این معبر، مهارت فوق‌العاده‌ای می‌طلبد. استفاده از این معبر در کل توصیه نمی‌شود.

بهترین زمان صعود به اورین بزرگ :

برای تماشای طبیعت بکر اورین و دیدن سر سبزی‌های آن بهترین زمان صعود ۲۰ خرداد به بعد است چرا که به علت برودت هوا، بهار دو ماه دیر تر از شهر خود را نمایان می‌کند. 

مکان های مناسب جهت اقامت قبل یا بعد از صعود به اورین :

توصیه می شود جهت رفاه حال بیشتر و دسترسی به امکانات بیشتر نظیر فروشگاه ها برای تهیه اقلام مورد نیاز، شهر خوی را برای اقامت و شب مانی انتخاب نمایید . فاصله ی زیادی مابین اجرای برنامه و شهر خوی در صورت داشتن وسیله نقلیه مناسب وجود ندارد.

موقعیت خاص منطقه مورد بحث باعث ایجاد بستر مناسبی برای اکوتوریسم و کوهنوردی در آنجا شده است.این منطقه شامل ییلاقات کوهستانی مازی چال، گزناچال،گیل زمین، حسین آباد،کیانشینان، اچلو،گلاسر،باب روذبار،شور زمین و … است. در این مجموعه روستای ییلاقی کیانشینان و لونا مرتفع ترین مناطق مسکونی ناحیه یادشده هستند.

موقعیت جغرافیایی

این ناحیه مرتفع کوهستانی در کرانه های ذریای خزر مشرف به منطقه ای به گستردگی از چالوس تا تنکابن(شهسوار) می باشد. از شرق محدود شده توسط دشت کلاردشت و از غرب محدود شده به دره و جاده سه هزار.

قله های زیبا و مرتفع

از جنوب ناحیه مورد بحث به خط الراس های زینه به قله سردانی ( که این خط الراس در انتها به قله ۴۰۲۰ متری کرماکوه می رسد و شامل قلل زینه، خشلی، ولنرم، سنگ سرک و … می باشد.) و خط الراس کم اهمیت تر شمالی کرماکوه و در غرب به خط الراس شمالی – جنوبی کالاهو- شاه رشید می رسد.

از قلل داخل منطقه شمالی تخت سلیمان در ناحیه یاد شده می توان به آته سرا، لاله خونی گردن، پتینک چال، سردانی و لزونک در نزدیکی کلاردشت و مازی چال و قلل شاه رشید، پله کوه، داکوه و رکاپشته در مجاورت جاده و دره سه هزار اشاره نمود.

در بین قله های اشاره شده بالا، قله رکاپشته با ارتفاعی بیش از ۳۶۰۰ متر از سطح دریا بلندترین می باشد.

راه های دسترسی به قلل

قلل خط الراس شمالی سردانی هم از مازی چال و هم از دره پشت ساختمان کوهنوردی رودبارک قابل صعود هستند . نکته مهم این است که بعد از بارندگی در این محل خاک جنگل بسیار گل آلود شده و صعود را با مشکلات زیادی مواحه می کند. از اینرو تا چند روز بعد از بارندگی این محل و دیگر مناطق جنگلی مناسب صعود نیست.

مسیر مازی چال که جاده ای ۱۷ کیلومتری آن رابه دشت کلاردشت متصل می نماید در ضلع شمالی قلل یاد شده ( پتینک چال، لاله خانی گردن، آنه سرا و سردانی) قرار دارد و در ارتفاع حدودی و متوسط ۲۳۲۰ متری واقع گردیده است.

قلل خط الراس مرتفع تر در این ناحیه یعنی خط الراس شمالی – جنوبی رکاپشته – شاه رشید از ییلاقات بالاسر لیره سر و فلکده شامل کیا نشینان، گزناچال،گیل زمین، حسین آباد و گلاسر قابل صعود بوده و ابتدا از طریق جاده جنگلی سه هزار به روستای بزرگ لیره سر رفته و از انجا از راه فلکده که دارای چشمه آب گرمی هم است به این ییلاقات بالادست منطقه رفت. ییلاقات گلاسر و کیانشینان منتهی الیه ترین مناطق قابل سکونت در این جا می باشند.