خانه مقدم یکی از ارزشمندترین آثار معماری تهران و در عین حال از غنی ترین موزه های ایران است. این خانه در خیابان امام خمینی، بین شیخ هادی و ولیعصر واقع شده است. ساختمان اصلی این بنا خانه ای است مجلل از دوره قاجار متعلق به محمدتقی خان احتساب الملک از درباریان قاجاری. محسن مقدم فرزند کوچک وی پس از پدر با همسر خود در این خانه مستقر شدند و به معماری آن تکامل بخشیدند.
به طور کلی خانه مقدم مشتمل بر چند بنا است که در سه سوی حیاط مرکزی قرار گرفته اند. بخش قاجاری بنا در ضلع شمالی و بخش دیگری از آن در بخش جنوبی قرار دارد. این خانه بر اساس وصیت نام مالک به وقف دانشگاه تهران درآمده است. این مجموعه بعدها تبدیل به موزه با مجموعه نفیسی از آثار هنری و تاریخی ایران شده است.
معماری خانه مقدم
در معماری این خانه ابتکارات نوینی صورت گرفته است که همه از ذهن خلاق صاحب آن نشات گرفته است. حیاط این خانه نشان دهنده تلفیقی از سه سبک باغسازی ایرانی، ژاپنی و اسپانیایی است که به طرز بی نظیری در کنار هم قرار گرفته اند.
از عناصر باغهای ایرانی حوض کوچک با فواره ای بر فراز آن و باغچه های در اطراف با برخی از انواع درختان مشاهده می گردد. از عناصر ژاپنی موجود در حیاط می توان به تعدادی درختچه ژاپنی و برکه ای کوچک سنگی اشاره کرد. در بخش دیگر از حیاط این خانه عناصر اسپانیایی چون استخر آب و فواره آن با الگو برداری از الحمرا بنا شده است.
از عناصر غربی به کار رفته در معماری این بنا می توان به ایوانی با قوس های نعل اسبی بر پایه ستون های متاثر از سبک هنری اسپانیا اشاره کرد. در مجاورت آن ساختمانی برجدار مطابق قلاع قرون وسطای اروپا احداث شده است.
تزیینات خانه مقدم
یکی از زیباترین فضاهای بخش قاجاری خانه مقدم زیرزمین یا حوض خانه است. این حوض خانه در دوره مظفریهم زمان با احداث خانه در زیر ساختمان بخش جنوبی حیاط ساخته شده است. حوض خانه معماری ایرانی و با سقف چهار ترک اجرا شده است. این فضا از تزیینات مختلفی برخوردار است که عمده آنها از بناهای قدیمی تخریب شده توسط دکتر مقدم جمع آوری شده است. طبق یادداشت های دکتر مقدم، بیشتر کاشی های این بخش از بناهای مخروبه تاریخی اطراف شهرهای ساوه و گرگان جمع آوری شده اند.
در اتاق پذیرایی زمستانه شاهد تزییناتی از دوره زندیه و قاجار هستیم. مانند کاشی ها و شومینه بسیار زیبای آن که متعلق به قصر فیروزه است که در دوره پهلوی تخریب و برخی از تزیینات آن جهت حفظ و نگهداری توسط دکتر مقدم در منزل شخصی شان کار گذاشته شده است.
از دیگر بخش های قابل توجه موجود در این خانه می توان به دیوار تجدد اشاره کرد. این دیوار که در ابتدا جداکننده بخش اندرونی و بیرونی خانه بوده است توسط دکتر به صورت فعلی درآمده است. لازم به ذکر است تندیس های سنگی حجاری شده در بخش پایینی ستون ها متعلق به کاخ خواهر ناصرالدین شاه ، که در زمان تخریب توسط دکتر مقدم به این قسمت انتقال یافته است.
آثار تاریخی و باستانی
بخشی از این خانه نیز به نمایش آثار باستانی و تاریخی گردآوری شده توسط دکتر مقدم از دوران مختلف پیش از تاریخ، تاریخی و دوران اسلامی اختصاص یافته است.به طور کلی تمامی بخش های این خانه به نوعی یادآور گوشه ای از تاریخ ایران باستان می باشد.
دکتر مقدم یکی از بنیان گذاران دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران و همچنین طراح آرم دانشگاه تهران می باشد که با اعمال تغییرات اندکی توسط استا ممیز اجرا شده است.
فهرست دیدنی های این خانه ارزشمند تمام نشده است و پیشنهاد می کنیم حتما از این موزه خاص دیدن کنید.
